Số liệu không nói dối: Một năm chảy máu kỹ thuật số

Đầu năm 2025, thế giới blockchain thức giấc trước thực tế đáng sợ: hơn 2,1 tỷ USD biến mất chỉ trong sáu tháng. Không chỉ là kỷ lục — đó là lời buộc tội về văn hóa an ninh của chúng ta. Theo TRM Labs, có tới 75 vụ tấn công riêng biệt, khiến sáu tháng đầu năm nay trở thành thời kỳ bạo lực nhất trong lịch sử tiền mã hóa.

Hãy nói lại một lần nữa: 2,1 tỷ USD. Trong sáu tháng. Và không — đây không phải là sự rò rỉ chậm rãi. Đây là cơn xuất huyết.

Một vụ hack, 70% thiệt hại

Phần lớn thiệt hại đến từ vụ xâm nhập Bybit tháng Hai — một sự kiện duy nhất chiếm gần 70% tổng số tiền bị đánh cắp.

Đúng vậy, bạn đọc đúng rồi: một cuộc tấn công đã xóa sạch hơn hai phần ba tổng số tiền bị đánh cắp trong cả năm chỉ trong vòng chưa đầy 48 giờ.

Tôi từng thấy các lỗ hổng giao thức trước đây — các khoản vay flash đi sai hướng, lỗi reentrancy — nhưng chưa từng chứng kiến quy mô và độ chính xác vận hành như thế này từ các tội phạm mạng rõ ràng đã nghiên cứu kỹ mục tiêu như những nhà phân tích Wall Street.

Khi Hạ tầng Thất bại (Lại một lần nữa)

Điều đáng lo ngại hơn cả? Nguyên nhân không còn nằm ở các lỗi phức tạp trên hợp đồng thông minh mà là sai sót cơ bản của con người.

Hơn 80% số tiền bị đánh cắp đến từ các cuộc tấn công vào hạ tầng: lộ khóa riêng tư, phishing qua thay đổi giao diện người dùng hoặc quản lý khóa yếu tại sàn và ví.

Hãy nghĩ kỹ: nếu bạn dùng ứng dụng ví mà không bắt buộc ký bằng thiết bị vật lý hay sao lưu đa chữ ký… thì xin chúc mừng — bạn không chỉ đang nắm giữ tài sản kỹ thuật số mà còn đang mở kho chứa công khai giữa phố.

Liên hệ Bắc Triều Tiên

Đây mới là phần gây tranh cãi: khoảng 16 tỷ USD — chiếm khoảng 76% tổng thiệt hại — liên quan đến nhóm tin tặc được cho là gắn với Bắc Triều Tiên.

Họ không phải những kẻ nghiệp dư chơi trong phòng chat dark web — họ là tin tặc do nhà nước hậu thuẫn với đội ngũ toàn thời gian săm soi mọi kẽ hở trên hệ thống DeFi và sàn giao dịch.

Họ chẳng quan tâm đến tính phi tập trung hay ‘mã nguồn là luật’. Họ chỉ quan tâm đến lợi nhuận — và đã hoàn thiện nghệ thuật xâm nhập lặng lẽ cùng chiến lược rút tiền nhanh qua các trình trộm dữ liệu và chuỗi riêng tư như Monero.

DeFi Vẫn Còn Yếu (Nhưng Chúng Ta Có Thể Sửa Chữa)

Chỉ có 12% tổn thất đến từ lỗi cấp giao thức — đúng vậy, hợp đồng thông minh vẫn còn lỗi — nhưng con số này nhỏ hơn so với tổn thất do hạ tầng gây ra.

Điều này cho thấy điều gì quan trọng? Chúng ta đã cải thiện chất lượng mã nguồn theo thời gian… nhưng chưa theo kịp giáo dục người dùng và vệ sinh nền tảng.

Giống như lắp kính chống đạn cho tòa nhà cao tầng nhưng để mọi cửa sổ luôn mở lúc đêm khuya.

Vì vậy đây là sự thật lạnh lùng từ một người từng viết script Python để theo dõi ví lớn trên Ethereum và Solana: an ninh không chỉ nằm ở mã nguồn mà còn ở hành vi con người. Và hành vi thì khó tự động hóa khi có con người tham gia.

Bạn Nên Làm Gì Ngay Bây Giờ

The dữ liệu nói rất rõ:

• Dùng ví cứng cho tài sản lớn (Ledger/Trezor).
• Không nhấp vào liên kết từ nguồn lạ dù trông có vẻ chính thống.
• Bật chế độ đa chữ ký ở mọi nơi có thể (đặc biệt cho DAO hoặc kho bạc nhóm).
• Kiểm tra nhật ký giao dịch hàng ngày bằng công cụ như Nansen hoặc Arkham Intelligence — dấu hiệu cảnh báo sớm luôn hiện hữu nếu bạn biết nhìn kỹ enough. The system is fragile—but not hopeless.